Vawiin ni 24.07.2023 Thawhtanni hian Mizo Hnam Run inkhawmah MNF President & Chief Minister Zoramthanga chuan thu a sawi a. “MNF chu Mizoram hnam leh sakhaw humhim tura ding kan nih angin NDA hi kan hlau lo,” a ti a. Manipur unaute thlavang hauh kawngzawha tel turin MNF zawng zawng a sawm bawk.
Zoramthanga chuan NGO Coordination Committee-ten Manipura kan unaute thlavang hauhna, an tawrhna kan tawrhpuina, anmahni kan support-na kawngzawha tel turin MNF zawng zawng a sawm a. Mizo Hnam Run pawh khar tur a nih thu a puang.
Buai tirha Manipur CM nen an inbiak thu sawiin, Mizote rorelna pakhat hnuaia awm thu chu sawi tawh lo tura a ngenna chu Zoramthanga chuan, “Tunhnaia kan sawi a ni lo. Oct 22, 1961-a MNF a pian khan Mizo hnahthlak zawng zawng rorelna pakhat hnuaia awmkhawm kan lo tum daih tawh a. India nena kan inbiaknaah pawh kan nawr nat ber a ni. Tuna tihrik thar a ni lo,” tia a chhan thu a sawi.
Pu Laldenga hova an policy-pui ber chu rambuai hnuah silai nen Manipur-ah lutin rorelna administration an va zar pharh a, northern area tiin, _‘Run Area’_ an vuah a, amah (Pu Zoramthanga) pawh Area secretary hmasaber a nih thu a sawi.
India nen inbiakna sawiin: “Record – paragraph clause 11-naah MNF delegation-te chuan Mizo hnahthlak inhabited area hi rorelna khat hnuaiah a awm tur a ni kan ti a. India sorkar aiawhte chuan hemi thuah chuan India Consitution Article 3-ah a sawi vek a, keini’n comment kan nei lo an ti.
“Manipur lam an ngawih tlat avangin a subject-ah a luh theih lova. Article 3-na a mipuiten an champion-pui tur a ni a, keini’n kan va barh luih (impose) tur ni lovin. Tunah erawh chuan separate administration tih chu mipuiin an aupui ta mup mup a, mipui aw atangin a lo kal chho zel turah kan ngai.”
Manipura kan unau raltlan (internally displaced)-te hnenah _‘kan ei leh in ei ang a, kan in leh in in ang’_ tiin theihtawpin kan dawng sawng a. Central atanga tanpuina lokal tur tun thlenga an la pek loh chu nimin maiah Union Home Secretary a hrilh tih Chief Minister chuan a sawi a. Kum 1971-a East Pakistan atanga mosolman refugee maktaduai rual West Bengal-a lutte tuamhlawmtu kha India sorkar a nih thu leh na taka a nawr thu a sawi.
India politics chungchangah NDA (BJP leh a kaihhnawih) leh UPA (Congress leh a kaihhnawih)-in a kal thin tiin, “Tunah chuan UPA kha INDIA tiin an thlak a. Keini chu NDA group-ah tel mah ila, policy leh thiltumah chuan NDA thuin kan kal lo. Keini chuan policy nghet kan nei – ‘Pathian leh kan ram tan’ tih kalha thil a lo kal chuan kan dodal mai.
“Uniform Civil Code champion-pui an tum pawh Mizoram Assembly-ah dodal thu kan pass a, Delhi-ah kan theh thla. Tunhnaiah pawh PM hnenah ‘In UCC hi kan do tlat dawn’ tih ka ziak,” a ti a, “Keini chuan kan do tlat dawn,” a ti.
“NDA kalkhawmah keini anga do huai tumah an awm lo. Modi-a intlawn siak luih luih a ni mai. MNF chu a policy-in Mizoram hnam leh a sakhaw humhim tura ding kan nih angin NDA hi kan hlau lo. MNF hi central sorkar a inthlak avangin kan dinna kan la thlak ve ngai lo,” a ti bawk.
Thenkhatin BJP an hlau tih chungchangah, Zoramthanga chuan, “Kan hlau awkawng lo! Burma raltlan push back tur an ti. Keini chuan kan nawrkir dawn lo, chaw leh an mamawh kan pe dawn tiin House-ah hial ka puang. Hmasawnna thilah chuan kan thawkho a ni thei, kan hnam leh sakhaw khawh thilah chuan kan thawkho thei lo.
“An tih apiangah _‘Ji Sap’_ ti chi kan ni ve lo. Keini tan NDA, UPA, INDIA-in awmzia a nei lo. Keini chu Pathian leh kan ram tan tih hi kan sahal khai a ni. Kan sahal khai nena inmil lo chu kan hnawl vek thin,” a ti.
MNF President chuan tualchhung politics sawiin: “ZPM chu an phur vanglai takin candidate an puang a, an buai nuaih mai. Keini chu kum 60 chuang constitution leh nomination committee mumal tak nen kan awm a. Anni chu inthlan a hnai tulh tulh anga an buai tulh tulh dawn.
“Keini chuan kan policy hi positive/constructive zawngin kan kalpui a. Anni chuan chhe vek policy – MNF leh Congress-in kan ram economy, culture, moral an tichhe vek an ti. Mi dang chu chhe vek chhuahin an chhuah a. A tha awmchhun kan tundin a ngai an ti. Amaherawhchu, mipuiin infrastructure an han en a, a chhe vek lo tih an hmu,” a ti.
“ZPM chu an candidate-te hi belchiang ila an derthawng tulh tulh mai. Ram tana nunna petu, thisena leitute hi kum 60 chhung nghet tlat, kum 30 chhung pemkual ai chuan an chung nung leh nge nge thin.”
MNF President chuan Burma, Bangladesh, Manipur buai vanga lo lutte hian tute nge an rawn pan? a ti a. “Gauhati-a tute emaw zuk be rutu kha an pan lo. Heng ho hian MNF sorkar hi kan mamawh an ti. A tul huna Delhi hlau lo ngam, kum 60 chhung policy ngaia ding tlat hi an mamawh ngawih ngawih. Hnam thinlung pu chu a tawpah an ding chhuak nge nge thin,” a ti bawk.