Vawiin khan Mizoram Lagislative Assembly Budget session neih mekah Finance Department changtu Chief Minister chuan kum 2025-26 chhunga Mizoram sorkar budget Rs.15,198.76 crore chu a pharh a. Budget pharh zawh hian Chief Minister hian chanchinthar lakhawmtute hmaah a sawifiahna hun a hmang nghal a ni.
Lalduhoma chuan, “Kum 2025-26 chhunga sum hmuh tura beisei zawng zawng chu ₹15,198.76 crore a ni. Heng zinga ₹2,616.33 crore hi kan State-in kan thawhchhuah ve, State’s Own Revenue ni tura chhut a ni a, a bak zawng hi Central atanga dawn tura kan beisei te an ni.
“Central atanga dawn kan beiseite hi Centrally Sponsored Schemes leh Fifteenth Finance Commission in a ruahman anga sum hmuh tur te an ni a. Tichuan, Central atanga kan dawn tura kan beisei zawng zawng zat chu ₹10,331.28 crore a ni a, hetiang hi kan beisei dan tlangpui chu a ni:
a. FC Grants
(i) Share of taxes : ₹7,112.23 crore.
(ii) Post Devolution Revenue Deficit Grant : ₹586.00 crore
(iii)Urban Local Body Grant: : ₹40.00 crore
(iv)Rural Local Body Grant: : ₹74.00 crore
(v) State Disaster Risk Management Fund (SDMRF)
a) State Disaster Response Fund (SDRF) : ₹45.60 crore
b) State Disaster Mitigation Fund (SDMF) : ₹11.40 crore
(vi)Health Grants : ₹36.00 crore
b. CSS Funds : ₹2314.05 crore
c. EAP Grants : ₹100.00 crore
d. Other Reimbursement : ₹12.00 crore
“Gross State Domestic Product (GSDP) figure dik zawk neih tum a ni a, hei hian kum hmasa lama projection lo neih tawh te chu nasa takin a tihniam a, fiscal parameters hrang hrang, GSDP percentage-a teh chhuah ho chu a lo sang chho ta a ni.
“Kum 2025-26 atan Deduct Recoveries hmanga kan hmuh let tura beisei a awm avangin Consolidated Fund-ah ₹155.50 crore surplus a awm dawn a. He surplus hi Public Account leiba rulh nana hman tura ruahman a ni,” a ti bawk.
Finance Minister leh Chief Minister nibawk chuan, “India ram hian hmasawnna kawngah ke pen mekin, khawvel huap pawha ram hmasawn chak berte zinga mi a ni mek a. India Sawrkar-in hmasawnna kawng atana a vision, Viksit Bharat (Developed India) and Viksit Mizoram (Developed Mizoram) te a ṭangkai thei ang bera lo hmang ve turin kan inbuatsaih mek a ni,” a ti.
“Kan Sawrkar chuan mipuite tana ṭha ber tur ngaihtuah chungin, he insiamrem kum denchhen hian kan sum neih ang angte ren tak leh awmze nei taka pe chhuakin, Public Accounts hnuaia kan sum pek chhuah hmabak, K.Deposit te, Deposit-III te, GP Fund leh Pension fund te chu a tahtawlin a pe chhuak zel a. Kum 2024-25 chhung hian K.Deposit leh Deposit-III hnuaia sum tling khawm Cheng Vbc 837.87 zet te, GPF pek chhuah mai theih loh Cheng Vbc 785.90 leh Pension Benefit tangkhang Cheng Vbc 1042.42 zet chu kan pe chhuak a ni.
“Centrally Sponsored Scheme (CSS) te hi Central Sawrkarin Scheme a neih te State-in a tihhlawhtlinna tura sum a pek a ni a. Kum 2025-26 chhunga CSS aṭanga sum hmuh kan beisei chu Cheng Vbc 2314.04 a ni. Hei hi kumin 2024-25 chhunga kan beisei zat aiin Vbc 163.95 in a tlem zawk a ni. A chhan chu Samagra Siksha Abhiyan hnuaia CSS portion hnuaia sum hmuh tur a tlak hniam vang a ni ber. Tun dinhmunah Mizoram hian CSS Scheme ṭhahnem tak a kalpui mek a, chung zingah chuan Samagra Siksha Abhiyan (SMSA) te, khawpui leh thingtlangte tana in sak ṭanpuina Pradhan Mantri Awas Yojana (PMAY) te, Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Scheme (MGNREGS) te, National Health Mission (NHM) te, Jal Jeevan Mission (JJM), National Social Assistance Programme (NSAP) te, Atal Mission for Rejuvenation and Urban Transformation (AMRUT) te, Swach Bharat Mission (SBM) te hi a lian zualte an ni. December 2024 khan Mizoram pawh SNA SPARSH hmang thei tur zingah thlan ve a ni nghe nghe a. Hemi kal zelah hian, CSS kaihhnawih sumte chu SNA SPARSH Model hmangin, rang taka release nghal zel tura ruahman a ni a. “Just in Time” release dan zuiin, RBI hnuaia e-Kuber platform hmangin release nghal zel tur an ni dawn a, CSS sum chelh khawtlai a awm thei tawh dawn lo a ni,” a ti bawk.